هستی‌شناسی عرفانی در غزلیّات فیض کاشانی

نویسنده

چکیده مقاله:

فیض­کاشانی، فیلسوف شاعری است که غزلیّات او هرچند از نظر ادبی چندان پرمایه نیست، امّا از منظر جریان­شناسی غزل عرفانی فارسی حائز اهمیّت است. بررسی این غزلیّات نشان می­دهد که فیض از قالب غزل برای بیان مناجات و دعا، تحمیدیّه و توصیه­های شرعی و گاه انتقاد اجتماعی سود برده است. صبغة عرفانی که به­ویژه متأثّر از عرفان ابن­عربی است، در غزلیّات او فراوان دیده می‌شود. در این نوشتار اجمالاً در بحث از معرفت­شناسی، به راه­های کسب علم و لزوم جلای باطن برای کسب معرفت از دیدگاه فیض اشاره شده است. سپس در بخش هستی‌شناسی، ابیاتی با موضوعاتی چون نسبت خداوند با هستی؛ یعنی تجلّی واحد در کثیر، گذر از کثرت به وحدت، تجلّی غیب در شهادت، فیض اقدس و مقدّس، رحمت و فقر ذاتی موجودات، ارتباط جزء و کلّ، انسان مظهر اسم جامع، تجدّد امثال و معدوم­بودن غیرحق بررسی شده است. دیدگاه فیض متأثّر از حکمت متعالیّه است؛ چراکه معرفت عرفانی و شهودی از منابع معرفتی آن است. در این مقاله ابیاتی برگزیده و تحلیل شده­اند که نشان می­دهد چگونه این اندیشه­های عرفانی در سبک ادبی بیان تصویری می­یابد. تحلیل­ها نشان می­دهد اندیشه­های مطرح در این اشعار از طریق شیوة چینش واژگان، دلالت­های ثانوی، تداعی­ها و تصویرسازی، جنبة شاعرانه یافته است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

مبانی عرفانی در دیوان اشعار فیض کاشانی

فیض کاشانی از اعاظم فقها، حکما، مفسّران و صاحب نظران اسلامی است. او علاوه بر مقام علمی و فلسفی و عرفانی، از ذوق شاعری نیز بهره داشته است. در عرفان بیشترتحت تأثیر افکار محیی‌الدّین عربی و در فلسفه تحت تأثیر ملّا صدرا و در اخلاق از مشرب امام محمّد غزّالی تأثیر پذیرفته است. این گفتار به بررسی اجمالی شعر و مبانی عرفانی او در دیوان اشعارش ‌پرداخته است.

متن کامل

درنگی بر مهم‌ترین خصیصه‌های سبکی غزلیات فیض کاشانی

یکی از حوزه‌های بسیار فعال ادب پارسی، شاخة ادب عرفانی است که پیشینة بسیار استواری دارد و بخش گسترده‌ای از ادبیات ما را به خود اختصاص داده است. برای بررسی سیر تحوّل تصوف و عرفان و وضعیت آن در دوره‌ها و جاهای گوناگون نیاز است که آثار خلق شده در این حوزه بررسی و تحلیل شوند. ملا محسن فیض کاشانی از شخصیت‌های برجسته و تأثیرگذار عصر صفویه است که بیش از 200 اثر را بدو نسبت داده‌اند. از این حکیم و عارف ب...

متن کامل

مبانی عرفانی در دیوان اشعار فیض کاشانی

فیض کاشانی از اعاظم فقها، حکما، مفسّران و صاحب نظران اسلامی است. او علاوه بر مقام علمی و فلسفی و عرفانی، از ذوق شاعری نیز بهره داشته است. در عرفان بیشترتحت تأثیر افکار محیی الدّین عربی و در فلسفه تحت تأثیر ملّا صدرا و در اخلاق از مشرب امام محمّد غزّالی تأثیر پذیرفته است. این گفتار به بررسی اجمالی شعر و مبانی عرفانی او در دیوان اشعارش پرداخته است.

متن کامل

اصطلاحات عرفانی، اشارات وتلمیحات دردیوان فیض کاشانی

مهمترین بخش ذهنیت، افق یا پشتوانه فرهنگی هر شاعر و نویسنده ای را وسعت و کیفیت «اصطلاحات، اشارات و تلمیحات» او تشکیل می دهد. استفاده از اصطلاحات، اشارات و تلمیحات، نشانه وسعت اطلاعات و غنای فرهنگی شاعر است و بر لطف و عمق شعر می افزاید. فیض کاشانی، از فیلسوفان و عارفان شیعه مذهب اوایل قرن 11 هجری، دیدگاه های خود را در زمینه های گوناگون به ویژه عرفان، از طریق سرودن اشعاری دلنشین بیان کرده است. ا...

15 صفحه اول

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 8  شماره 2

صفحات  141- 159

تاریخ انتشار 2019-02-20

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023